Het belang van de begunstigingsclausule

Als verzekeringsnemer kunt u één of meerdere begunstigden bij overlijden aanduiden. Deze begunstigde(n) is (zijn) op die manier bevoegd om het kapitaal te innen in geval van overlijden van de verzekerde. Bij de formulering van de clausule is het dan ook belangrijk om bepaalde aandachtspunten niet uit het oog te verliezen om discussies achteraf te vermijden.

U kan als begunstigde aanduiden:

• Eén begunstigde die het volledige kapitaal krijgt.
• Meerdere begunstigden die een gelijk deel of een bepaald deel van het kapitaal ontvangen, afhankelijk van wat u hebt beslist.
• Meerdere begunstigden maar in een heel precieze volgorde, zodat de begunstigde in 1e rang het kapitaal ontvangt behalve als deze is overleden. In dat geval wordt het bedrag overgemaakt aan de begunstigde in 2e rang (en zo verder).
  

U kunt uw begunstigingsclausule op elk moment ook wijzigen (uitzonderingen: inpandgeving, aanvaarding van de begunstiging, overdracht van de rechten).

Elke natuurlijke of rechtspersoon kan in principe begunstigde zijn van een levensverzekeringscontract.
Op wettelijk vlak kunnen bepaalde personen echter niet aangeduid worden als begunstigde bij overlijden, omwille van het beroep dat zij uitoefenen:

• de dokters en apothekers (die de persoon behandeld hebben tijdens de ziekte waaraan de persoon is overleden);
• het personeel van rusthuizen;
• geestelijken.
  

Dankzij de begunstigingclausule van uw levensverzekering kunt u een deel van uw vermogen direct overmaken aan uw kleinkinderen. Ontdek het artikel ​dat dit onderwerp gedetailleerder behandelt. 

Een begunstigde kan worden aangeduid …

• op een algemene manier, door alle personen aan te duiden die de aangegeven hoedanigheid hebben (voorbeelden: de ‘kinderen van de verzekeringsnemer’, ‘de echtgeno(o)t(e) van de verzekeringsnemer’, ‘de broers en zussen van de verzekeringsnemer’, enz.);
• nominatief, door één of meerdere personen bij naam aan te duiden (bijvoorbeeld: ‘zijn zoon Lowie’).
  

Op zich zou men kunnen denken dat het resultaat hetzelfde is. Maar in werkelijkheid is dat niet altijd zo.

1. Een algemene aanduiding biedt het voordeel dat ze het vaakst beantwoordt aan uw oorspronkelijke wens, ook als de samenstelling van uw gezin verandert. De bepaling van de definitieve identiteit van de begunstigden gebeurt op het ogenblik van uw overlijden.

Een voorbeeld
U woont wettelijk samen en u onderschrijft een individuele levensverzekering. De begunstigde bij overlijden is uw wettelijk samenwonende partner. Later gaat u uit elkaar en u zet uw samenwoningscontract stop. U gaat daarna opnieuw samenwonen met iemand anders en maakt met deze persoon een nieuw contract op. U wil dat de begunstigde van het kapitaal bij uw overlijden uw nieuwe partner is (en niet uw ex). Met een algemene aanduiding (‘de echtgenoot/wettelijke samenwonende’) vormt dat geen enkel probleem. De identificatie van de begunstigde gebeurt immers op het moment van uw overlijden.

Het zal echter anders verlopen als u als begunstigde van uw levensverzekering uw eerste wettelijke samenwonende partner met naam en voornaam hebt aangeduid. Als u een nieuw samenwoningscontract opmaakt, moet u immers de begunstigde wijzigen. Anders zal het kapitaal van uw verzekering aan uw eerste wettelijke samenwonende partner overgemaakt worden.

Bovendien is het belangrijk om dubbelzinnige begunstigingsclausules te vermijden. Dit is vaak het geval voor "hybride" clausules, die zowel een algemene aanduiding als een nominatieve aanduiding bevatten. ​

Een voorbeeld
“De kinderen van de verzekeringsnemer: Lowie en Charlotte”. Stel dat na de onderschrijving van het contract de verzekeringsnemer nog een derde kind krijgt, Arthur. Bij het overlijden van de verzekerde zou de bestaande begunstigingsclausule tot discussies kunnen leiden. Vermijd dubbelzinnige formuleringen om elk geschil te voorkomen en vraag altijd advies als u twijfelt.

2. Plaatsvervulling. In het successierecht is de plaatsvervulling van toepassing in het voordeel van de nakomelingen van:

• de kinderen van de overledene (de kleinkinderen);
• de broers en zussen van de overledene (de neven en nichten);
• de ooms en tantes van de overledene (de neven en nichten).
  

Dit mechanisme van plaatsvervulling is niet automatisch van toepassing in het domein van de levensverzekeringen. Plaatsvervulling gebeurt slechts in drie gevallen:

• Als de kinderen op een algemene manier aangeduid werden als begunstigde (en niet bij naam).
• Als dat uitdrukkelijk werd vermeld in de begunstigingsclausule (in geval van vooroverlijden van één van de begunstigden, komen zijn nakomelingen in zijn plaats door plaatsvervulling).
• Als het kapitaal terugkeert in de successie van de verzekeringsnemer.

​Een voorbeeld
Roger heeft twee kinderen, Bart en Geert. Beide hebben twee kinderen. Roger heeft dus vier kleinkinderen. Hij heeft een levensverzekering afgesloten waarin hij zijn zonen heeft aangeduid als begunstigden bij overlijden. Hij heeft ervoor gekozen ze bij naam te noemen in de begunstigingsclausule. Jammer genoeg komt zijn zoon Bart in een auto-ongeval om het leven vóór hem. Bij overlijden van Roger krijgen de kinderen van Bart niets van de levensverzekering. Het volledige verzekeringsvoordeel gaat naar Geert, die uitdrukkelijk bij naam wordt vermeld in de begunstigingsclausule.

Als Roger gekozen had voor een algemene clausule (‘Mijn kinderen’), dan zou het voordeel van de verzekering anders zijn verdeeld. Zijn zoon Geert zou de helft van het verzekerde kapitaal hebben gekregen en de kinderen van Bart, die zijn plaats zouden vervullen, zouden de andere helft onder zich hebben verdeeld.

Dit toont aan hoe belangrijk het is om op het ogenblik van het afsluiten van de levensverzekering goed na te denken over de begunstigingsclausule. Temeer omdat de keuze van de begunstigingsclausule een manier is om een deel van zijn vermogen over te maken!