Van Rio over Kyoto naar Parijs – Ambitie voor 1,5°C
In 1979, zeven jaar nadat het - toen controversiële - rapport van de Club van Rome de vinger al op de wonde legde, vond een eerste internationale klimaatconferentie plaats. Pas in 1992 ondertekenden 165 landen het klimaatverdrag “UNFCCC” in Rio de Janeiro. In 1995 erkennen de deelnemende landen dat de uitstoot van broeikasgassen moet verminderen in het Kyoto Protocol.
Broeikasgassen in de dampkring houden de warmte van de zon vast, waardoor de gemiddelde temperatuur op aarde stijgt. Het akkoord van Parijs (COP21) stelde de bindende ambitie pas echt scherp, namelijk de temperatuurstijging deze eeuw beperken tot beneden de 2°C tegenover de pre-industriële periode (1850-1900) en te streven naar 1,5°C. Hiervoor moet de uitstoot van broeikasgassen gehalveerd worden tegen 2030 en nadien naar nul herleid worden.
Voor kwetsbare landen komt er een klimaatfonds, en opmerkelijk maar waar, elke verwijzing naar fossiele brandstoffen die verantwoordelijk zijn voor 75% van de broeikasgassen, ontbrak.
De aanloop naar Dubai – De neus op de feiten
Parijs is ook het begin van de zogenaamde ‘nationaal bepaalde klimaatdoelstellingen’ of NDC’s. Met deze NDC’s rapporteren landen sinds 2020 om de vijf jaar hun realisaties in het kader van hun klimaatstrategie om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Deze strategie moet regelmatig worden bijgewerkt in functie van ambitieuzere doelstellingen. Dat de ambities moeten worden opgeschroefd is een understatement, met een globale realiteit die ons met de neus op de feiten drukt.
“Net als de jaren voorheen, is 2023 wereldwijd het warmste jaar ooit gemeten, vol extreme weersomstandigheden zoals bosbranden, overstromingen, hittegolven en een gemiddelde temperatuur die ondertussen 1,3°C boven het gemiddelde van de pre-industriële periode ligt.”
“Extreem weer zaait dood en verderf” besluit het sombere persbericht van de WMO, de Wereld Meteorologische Organisatie. De oproep van VN-baas Guterres voor de start van de COP28 was een duidelijke aanhef voor de onderhandelingen. “De wereld is op weg naar een temperatuurstijging van 2,9°C boven de pre-industriële niveaus, zelfs met de nationale engagementen van de deelnemende landen gemaakt in Parijs”, aldus Guterres.
De kans dat we de opwarming tot 1,5°C kunnen beperken is dus klein. Nochtans is de toename van investeringen in propere energie met $1.740 miljard in 2023 indrukwekkend volgens IEA. Op basis van het “net zero”-doel van Parijs, komt het IEA tot het besluit dat de consumptie van fossiele brandstoffen zal pieken voor het einde van dit decennium en investeringen zullen terugvallen tot amper 10% van de investeringen in hernieuwbare energie.
De snelle technologische vooruitgang maakt hernieuwbare energie competitiever dan de vervuilende alternatieven. Toch blijven investeringen en subsidies in fossiele brandstoffen zeer hoog, toont het IMF. De uitstoot van broeikasgassen is opnieuw gestegen in 2022 tot 57,4 gigaton CO2-equivalent, bevestigt het IEA.
Volgens de VN staat de deur nog op een kier om 1,5°C te halen, als we tegen 2030 de CO2-uitstoot met 43% doen dalen en zelfs als we de 1,5°C niet halen is elke beperking de moeite waard.
Als we op weg zijn naar 2,9°C zoals de VN voorspelt, dan betekent elke bijkomende stijging van de temperatuur meer natuurrampen wereldwijd, die niet alleen toenemen in aantal maar ook in omvang.
Dubai COP28 – Eindelijk gaat het over fossiele brandstoffen en dat is historisch
Het scepticisme rond de uitkomst van COP28 was bij aanvang groot. Nog nooit hadden zoveel lobbyisten van de fossiele sector zich aangemeld bij de toegangspoort en werd ook het belangenconflict tussen de zakelijke doelen van de voorzitter en de speerpunten van een effectief klimaatbeleid met argusogen bekeken. Fossiele brandstoffen zijn al 30 jaar de olifant in de kamer. Enkel in de slottekst van COP26 (Glasgow) in 2021 werd er over steenkool gesproken.
COP28 zegt voor de eerste keer dat we moeten afstappen van fossiele brandstoffen, inclusief olie en gas en dat is historisch een flinke stap vooruit. “Het begin van het einde van het tijdperk van fossiele brandstoffen”, aldus het persbericht rond het akkoord. Er wordt vastgehouden aan het wetenschappelijke doel van 1,5°C, waarbij broeikasgassen moeten dalen met 43% tegen 2030 (versus 2019).
Om dit te bereiken moet de capaciteit van hernieuwbare energie tegen dat jaar verdrievoudigen en moet er meer ingezet worden op energie-efficiëntie. Het opvoeren van technologieën waarvan de activiteit weinig tot geen uitstoot voortbrengt zoals nucleaire en waterstofaangedreven toepassingen, maar ook technologieën die CO2-opslag mogelijk maken zijn een duidelijk objectief in het akkoord. De inzetbaarheid van het schadefonds voor de meest kwetsbare landen is ook opgenomen in de finale tekst.
Zonder een wereldregulator, die maatregelen afdwingbaar maakt, zal het succes van deze top vooral te meten zijn door de concrete acties van de individuele landen. Dit jaar is ook een verkiezingsjaar (met onder meer de presidentsverkiezingen in de VS) waar diplomatieke verschuivingen de uitvoering van dit akkoord kunnen beïnvloeden.
De woordkeuze in het akkoord waarbij er niet wordt gesproken over een “uitfasering van” maar wel over een “transitie weg van” fossiele brandstoffen, maakt een en ander rekbaar in toepassing en in de tijd. Andere doelstellingen zijn wel duidelijk. Zo moet de uitstoot van het broeikasgas methaan (waarvan het opwarmingspotentieel voor de aarde meer dan 25 keer hoger is dan CO2) herleid worden naar 0 tegen 2030.
De klimaatstrategie van AG
AG ondersteunt voluit de overgang naar een koolstofarme economie en draagt bij aan de energietransitie. De financiering van steenkool en niet-conventionele olie- en gasactiviteiten wordt uitgesloten uit alle portefeuilles, net als het financieren van uitbreidingsplannen in fossiele energie. Door zich in 2022 aan te sluiten bij de NZAOA onderschrijft AG de 1,5°C doelstelling van Parijs voor zijn aandelen- en obligatieportefeuille. Via de infrastructuurportefeuille belegt AG in hernieuwbare energie en ook de energie-efficiëntie van de vastgoedportefeuille wordt verhoogd.
In 2023 heeft AG zich aangesloten bij “Nature Action 100” om het verlies van natuur tegen te gaan. Vroeger dan vooropgesteld, realiseerde AG zijn engagement om 10 miljard euro te investeren in activiteiten die de duurzame transitie bevorderen, waarvan 1 miljard euro geïnvesteerd werd in hernieuwbare energie. Deze mijlpaal werd vorig jaar behaald en is in geen geval een eindpunt in onze ambitie om verder te gaan in de noodzakelijke energietransitie.
---
[1] https://unfccc.int/process-and-meetings/conferences/un-climate-change-conference-united-arab-emirates-nov/dec-2023/about-cop-28
[2] https://www.clubofrome.org/publication/the-limits-to-growth/
[3] United Nations Framework Convention on Climate Change
[4] National Determined Contribution
[5] https://wmo.int/news/media-centre/2023-shatters-climate-records-major-impacts
[6] https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/nations-must-go-further-current-paris-pledges-or-face-global-warming
[7] https://www.iea.org/reports/world-energy-investment-2023
[8] https://www.imf.org/en/Topics/climate-change/energy-subsidies
[9] https://www.unep.org/resources/emissions-gap-report-2023
[10] https://unfccc.int/news/implementation-must-accelerate-to-increase-ambition-across-all-fronts-taking-an-all-of-society
[11] Loss and Damage fund
Net Zero Asset Owner Alliance